Ιράν: Οι δυνατότητες άμυνας απέναντι σε μία γενικευμένη ισραηλινή επίθεση

Το Ισραήλ δεσμεύτηκε ότι το Ιράν θα αντιμετωπίσει συνέπειες για τις επιθέσεις με πυραύλους και drones που ξεκίνησε η Τεχεράνη ως αντίποινα για τον πρόσφατο βομβαρδισμό του προξενείου της στη Συρία.

Το ισραηλινό πολεμικό υπουργικό συμβούλιο συνεδρίασε πολλές φορές για να συζητήσει την αντίδραση που θα ακολουθήσει μια διπλωματική κίνηση ενάντια στο Ιράν μετά τις πρόσφατες επιθέσεις, με τον αρχηγό του ισραηλινού στρατού να δηλώνει ότι μια στρατιωτική απάντηση είναι αναπόφευκτη.

Ο Ιρανός πρόεδρος Ραΐσι προειδοποίησε την Τετάρτη για «μαζική και σκληρή απάντηση» σε περίπτωση που το Ισραήλ προβεί σε άμεση στρατιωτική επίθεση στο έδαφος του Ιράν. Πόσο αποτελεσματική θα είναι η άμυνα του Ιράν σε μια τέτοια επίθεση;

Στήριγμα η τοπική αμυντική βιομηχανία

Εδώ και δεκαετίες, το Ιράν επιμένει όλο και περισσότερο να βασίζεται στις τοπικές του δυνατότητες όταν πρόκειται για την οικονομία του, αλλά μια παρόμοια ώθηση μπορεί επίσης να παρατηρηθεί στον στρατιωτικό του τομέα.

Μεγάλο μέρος αυτού του αισθήματος έχει τις ρίζες του στα οκτώ χρόνια πολέμου του Ιράν με το γειτονικό Ιράκ, το οποίο εισέβαλε στο Ιράν το 1980 υπό τον πρώην κυβερνήτη Σαντάμ Χουσεΐν. Η Βαγδάτη υποστηρίχθηκε στρατιωτικά από πλήθος ξένων δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών.

Παρακωλυμένη από δεκαετίες κυρώσεων και εμπάργκο, η αεροπορική υπεροχή του Ιράν εξακολουθεί να αμφισβητείται σε μεγάλο βαθμό, με ορισμένα από τα μαχητικά αεροσκάφη και τον εξοπλισμό του, συμπεριλαμβανομένων των αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών F-4 και F-5, να χρονολογούνται πριν από την επανάσταση της χώρας το 1979 – η οποία ανέτρεψε την υποστηριζόμενη από τη Δύση μοναρχία του σάχη Μοχάμαντ Ρεζά Παχλαβί.

Το Ιράν χρησιμοποιεί τώρα κυρίως ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη Sukhoi και MiG που χρονολογούνται από τη σοβιετική εποχή. Η ιρανική πολεμική αεροπορία έχει κατασκευάσει και δικά της αεροσκάφη, όπως τα Saeqeh και Kowsar, τα οποία βασίζονται σε αμερικανικά σχέδια, αλλά πιστεύεται ότι δεν μπορούν να ανταγωνιστούν ορισμένα από τα κορυφαία μαχητικά αεροσκάφη, όπως τα F-35 που χρησιμοποιεί σε μεγάλους αριθμούς το Ισραήλ.

Η παράδοση ρωσικής κατασκευής μαχητικών αεροσκαφών Su-35, οι διαπραγματεύσεις για τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη εδώ και αρκετό καιρό, θα μπορούσε να αναζωογονήσει σημαντικά την ιρανική αεροπορία, αλλά δεν θα εξαλείψει την ανάγκη για ισχυρές συστοιχίες αεράμυνας.

Συστοιχίες πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς

Το Ιράν έχει προσπαθήσει να αντισταθμίσει τα γηρασμένα εγχώρια μαχητικά αεροσκάφη του με φιλόδοξα πυραυλικά προγράμματα. Έχει επικεντρωθεί ιδιαίτερα στη βελτίωση των συστημάτων αεράμυνάς του – εκτός από το να θάψει μερικές από τις αεροπορικές βάσεις, τις αποθήκες πυραύλων και τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του βαθιά στα βουνά για να τις προστατεύσει από τα πυρομαχικά που δόθηκαν στο Ισραήλ από τις ΗΠΑ. Το Ισραήλ έχει χρησιμοποιήσει εκτενώς τις βόμβες bunker buster που προμήθευσαν οι ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του εξάμηνου πολέμου του στη Γάζα.

Το σύστημα πυραυλικής άμυνας μακρύτερου βεληνεκούς που διαθέτει το Ιράν είναι το τοπικά ανεπτυγμένο Bavar-373, το οποίο τέθηκε σε υπηρεσία το 2019 μετά από μια δεκαετία ανάπτυξης και δοκιμών και έκτοτε έχει βελτιωθεί σημαντικά.
Τον Νοέμβριο του 2022, Ιρανοί αξιωματούχοι παρουσίασαν ένα βελτιωμένο Bavar-373, το οποίο, όπως είπαν, είχε βελτιώσει το εύρος ανίχνευσης του ραντάρ του από 350 χιλιόμετρα (217 μίλια) σε 450 χιλιόμετρα (280 μίλια) και είναι πλέον εξοπλισμένο με προηγμένους πυραύλους επιφανείας-αέρος Sayyad 4B.

Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται το Al Jazeera, μπορεί να εγκλωβίσει στόχους – συμπεριλαμβανομένων βαλλιστικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς, μη επανδρωμένων αεροσκαφών και μαχητικών αεροσκαφών stealth – σε απόσταση έως και 400 χιλιομέτρων, να παρακολουθεί 60 στόχους και να εμπλέκει έξι στόχους ταυτόχρονα και να τους πλήττει σε απόσταση έως και 300 χιλιομέτρων (186 μιλίων).

Τα ιρανικά κρατικά μέσα ενημέρωσης δήλωσαν ότι το σύστημα είναι σε ορισμένες πτυχές ανώτερο από το ρωσικής κατασκευής σύστημα S-300 και είναι ακόμη συγκρίσιμο με τις πιο προηγμένες συστοιχίες S-400, οι οποίες είναι μερικά από τα πιο προηγμένα συστήματα στον κόσμο. Το Bavar-373 δεν έχει δει μάχη εκτός στρατιωτικών ασκήσεων στο Ιράν, αλλά οι ειδικοί το θεωρούν συστατικό ενός από τα πυκνότερα δίκτυα αεράμυνας στον κόσμο.

Εκτός από τα ρωσικά συστήματα πυραυλικής άμυνας Tor, το Ιράν διαθέτει και συστήματα S-300. Η Τεχεράνη παρέλαβε τα τελευταία μετά την εφαρμογή της κωματώδους πλέον πυρηνικής συμφωνίας της με τις παγκόσμιες δυνάμεις το 2016.

Τα συστήματα S-300, τα οποία η Σοβιετική Ένωση έθεσε για πρώτη φορά σε λειτουργία στα τέλη της δεκαετίας του 1970, έχουν σχεδιαστεί για την κατάρριψη αεροσκαφών, μη επανδρωμένων αεροσκαφών και εισερχόμενων πυραύλων κρουζ και βαλλιστικών πυραύλων σε απόσταση έως 150 χιλιομέτρων, ενώ το Tor είναι ένα σύστημα χαμηλού έως μεσαίου ύψους για την αντιμετώπιση απειλών σε αποστάσεις έως 16 χιλιομέτρων.

Στρώματα συστημάτων αντιπυραυλικής άμυνας

Το Ιράν διαθέτει μια ευρεία ποικιλία από άλλες τοπικά αναπτυγμένες συστοιχίες πυραυλικής άμυνας που χρησιμοποιούν μια σειρά πυραύλων για τη δημιουργία επιπέδων άμυνας πίσω από τα συστήματα μακράς εμβέλειας.

Πολλαπλά αμυντικά συστήματα μεσαίου βεληνεκούς, συμπεριλαμβανομένων των Arman, Tactical Sayyad και Khordad-15, μπορούν να υπερασπιστούν τον ιρανικό ουρανό από στόχους σε αποστάσεις έως και 200 χιλιομέτρων (124 μίλια) σε διαφορετικά ύψη.

Το Arman, το οποίο παρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του 2022, τοποθετείται στο πίσω μέρος στρατιωτικών φορτηγών και είναι έτοιμο να αναπτυχθεί μέσα σε λίγα λεπτά. Έρχεται σε δύο εκδόσεις, χρησιμοποιώντας ενεργά ή παθητικά ραντάρ συστοιχίας ηλεκτρονικής σάρωσης – τα οποία είναι ακριβή και δύσκολα παρεμποδίζονται – και έχει σχεδιαστεί για την καταπολέμηση τακτικών βαλλιστικών όπλων που προορίζονται για χρήση στο πεδίο της μάχης σε απόσταση κάτω των 300 χιλιομέτρων (186 μιλίων).

Το σύστημα Arman είναι εξοπλισμένο με πυραύλους που αποσκοπούν στην καταπολέμηση των κατευθυνόμενων με ακρίβεια, πυρομαχικών bunker buster που έχουν σχεδιαστεί για να καταστρέφουν οχυρωμένες ή υπόγειες κατασκευές.

Οι εισερχόμενες απειλές που θα καταφέρουν να παρακάμψουν τα συστήματα μεσαίου βεληνεκούς θα βρεθούν αντιμέτωπες με ιρανικές συστοιχίες μικρού βεληνεκούς, συμπεριλαμβανομένων των Azarakhsh, Majid και Zoubin.

Το Azarakhsh, το οποίο παρουσιάστηκε ταυτόχρονα με το Arman, είναι ένα συμπαγές σύστημα σχεδιασμένο για εμπλοκές σε χαμηλό υψόμετρο για την αντιμετώπιση απειλών όπως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τα τετρακόπτερα. Μπορεί να ανιχνεύσει στόχους σε απόσταση 50 χιλιομέτρων (31 μίλια), με έναν οπτικό ανιχνευτή να καταδιώκει στόχους μέχρι 25 χιλιόμετρα (16 μίλια).

Τα πολλαπλά ιρανικά συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας μπορούν να εκτοξεύονται κάθετα – προσφέροντας μεγαλύτερη ευελιξία και χώρο – πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν επίσης να αναπτυχθούν από πολεμικά πλοία.

Το Ιράν σχεδιάζει να παρουσιάσει περισσότερα συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας φέτος, δήλωσε ανώτερος στρατιωτικός αξιωματούχος στα τέλη Μαρτίου.

Το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) και ο ιρανικός στρατός διαθέτουν επίσης πολλούς τύπους βαλλιστικών πυραύλων και πυραύλων κρουζ που καλύπτουν βεληνεκές έως και 2.000 χιλιόμετρα (1.243 μίλια), μαζί με ένα ευρύ φάσμα αναγνωριστικών και επιθετικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών – αρκετά από τα οποία χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της επίθεσης του Ιράν στο Ισραήλ το Σάββατο.

Τι γίνεται με σαμποτάζ, κυβερνοεπιθέσεις;

Σε πάνω από μια δεκαετία σκιώδους πολέμου με το Ιράν, ο οποίος όλο και περισσότερο βγαίνει στο φως, το Ισραήλ πιστεύεται ότι έχει βασιστεί σε μη συμβατικό πόλεμο για να στοχεύσει τα ιρανικά συμφέροντα.

Το Ισραήλ έχει σαμποτάρει πολλές φορές μεγάλες ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, έχει δολοφονήσει πυρηνικούς επιστήμονες χρησιμοποιώντας βόμβες και ένα δορυφορικά ελεγχόμενο πολυβόλο τοποθετημένο σε ένα φορτηγό, έχει εκτοξεύσει τετρακόπτερα φορτωμένα με εκρηκτικά σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις και έχει ανατινάξει έναν αγωγό φυσικού αερίου.

Πιστεύεται επίσης ευρέως ότι βρίσκεται πίσω από πολλαπλές κυβερνοεπιθέσεις μεγάλης κλίμακας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων σε εθνικά δίκτυα που διαχειρίζονται μεγάλα λιμάνια, αεροδρόμια και πρατήρια καυσίμων. Το Ιράν έχει κατηγορήσει επίσημα το Ισραήλ για πολλές από αυτές τις επιθέσεις.

Το Ιράν έχει δεχθεί σημαντικά πλήγματα ως αποτέλεσμα αυτών των επιθέσεων κατά τη διάρκεια των ετών, αλλά έχει επίσης μάθει να ανακάμπτει και να χτίζει ισχυρότερες άμυνες.

Ο Εθνικός Οργανισμός Παθητικής Άμυνας είναι ο κύριος ιρανικός κρατικός φορέας που είναι υπεύθυνος για την απόκρουση των κυβερνοεπιθέσεων – με τους αξιωματούχους να λένε ότι αμύνονται εναντίον εκατοντάδων, αν όχι χιλιάδων, κάθε μέρα.

Οι Ιρανοί χάκερς θεωρούνται επίσης ύποπτοι ότι βρίσκονται πίσω από μια σειρά κυβερνοεπιθέσεων σε ισραηλινά συμφέροντα κατά τη διάρκεια των ετών. Η ισραηλινή εφημερίδα Haaretz ανέφερε την Τρίτη ότι από τις αρχές Απριλίου έχει δημιουργηθεί ένας ιστότοπος που συνδέεται με το Ιράν, όπου μια ομάδα διεθνών χάκερ δημοσιεύει δεδομένα από παραβιάσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά ευαίσθητων βάσεων δεδομένων και ιστότοπων στο Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένων πυρηνικών εγκαταστάσεων.