Νέα έρευνα: Οι κατεχίνες στο πράσινο τσάι προκαλούν προσωρινή αύξηση του οξειδωτικού στρες

Το πράσινο τσάι είναι γνωστό από καιρό ότι έχει οφέλη για την υγεία. Συγκεκριμένα, περιέχει κατεχίνες που ονομάζονται ECG και EGCG που λέγεται ότι παρατείνουν τη ζωή. Αυτές οι δύο ουσίες ανήκουν στην ομάδα των πολυφαινολών.

Θεωρούνται αντιοξειδωτικά, πράγμα που σημαίνει ότι εξουδετερώνουν, ή αποτρέπουν το οξειδωτικό στρες στο σώμα, που προκαλείται από τις επιθετικές ελεύθερες ρίζες οξυγόνου.

Μέχρι τώρα, οι έρευνες υπέθεταν, ότι οι κατεχίνες εξουδετερώνουν αυτές τις ελεύθερες ρίζες και έτσι αποτρέπουν τη βλάβη στα κύτταρα ή στο DNA. Μία πηγή ελεύθερων ριζών οξυγόνου είναι ο μεταβολισμός. Για παράδειγμα, όταν τα μιτοχόνδρια (οι μονάδες παραγωγής ενέργειας του κυττάρου) εργάζονται για την παραγωγή ενέργειας.

Οι ερευνητές στο ETH με επικεφαλής τον Michael Ristow, καθηγητή Ενεργειακού Μεταβολισμού στο Τμήμα Επιστημών Υγείας και Τεχνολογίας στο ETH Ζυρίχης, μαζί με συναδέλφους τους από το Πανεπιστήμιο της Jena, ανέλυσαν πιο προσεκτικά το πώς δρουν οι κατεχίνες στα νηματώδη στοιχεία C. elegans.

Και κατέληξαν σε ένα διαφορετικό, φαινομενικά παράδοξο συμπέρασμα: Αντί να καταστέλλουν το οξειδωτικό στρες, οι κατεχίνες στο πράσινο τσάι το προωθούν!

Οι κατεχίνες στο πράσινο τσάι προκαλούν προσωρινή αύξηση του οξειδωτικού στρες

Στην σχετική τους μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Aging, οι ερευνητές απέδειξαν ότι αυτές οι πολυφαινόλες στο πράσινο τσάι αρχικά αυξάνουν το οξειδωτικό στρες βραχυπρόθεσμα, αλλά ότι αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των αμυντικών ικανοτήτων των κυττάρων και του οργανισμού. Ως αποτέλεσμα, οι κατεχίνες στο πράσινο τσάι οδήγησαν σε μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και καλύτερη φυσική κατάσταση στα νηματώδη στοιχεία.

“Αυτό σημαίνει ότι οι πολυφαινόλες στο πράσινο τσάι, δηλαδή οι κατεχίνες του, στην πραγματικότητα δεν είναι αντιοξειδωτικά, αλλά μάλλον προοξειδωτικά, που βελτιώνουν την ικανότητα του οργανισμού να αμύνεται, όπως κάνει και ένα εμβόλιο”, εξηγεί ο επικεφαλής της μελέτης, καθηγητής Ristow.

Ωστόσο, αυτή η αύξηση της αμυντικής ικανότητας δεν εκδηλώνεται μέσω του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά με την ενεργοποίηση γονιδίων, που παράγουν ορισμένα ένζυμα, όπως η υπεροξειδική δισμουτάση (SOD) και η καταλάση (CTL). Αυτά τα ένζυμα είναι που αδρανοποιούν τις ελεύθερες ρίζες στα νηματώδη στοιχεία. Είναι δηλαδή επί της ουσίας ενδογενή αντιοξειδωτικά.

Ο αθλητισμός και η μείωση των θερμίδων έχουν παρόμοιο αποτέλεσμα

Ο καθηγητής Ristow δεν εκπλήσσεται που, αυτό το είδος μηχανισμού, λειτουργεί. Η ερευνητική του ομάδα έδειξε το 2009 ότι ο λόγος που ο αθλητισμός προάγει την υγεία είναι επειδή οι αθλητικές δραστηριότητες αυξάνουν το οξειδωτικό στρες βραχυπρόθεσμα, βελτιώνοντας έτσι την άμυνα του οργανισμού.

Η κατανάλωση λιγότερων θερμίδων έχει το ίδιο αποτέλεσμα, όπως έχει αποδειχθεί αρκετές φορές σε ζώα. Τα ποντίκια σε διατροφή μειωμένων θερμίδων ζουν περισσότερο από εκείνα που τρέφονται με κανονική διατροφή με πολλές θερμίδες. “Έτσι ήταν λογικό για μένα ότι οι κατεχίνες στο πράσινο τσάι θα λειτουργούσαν με παρόμοιο τρόπο”, εξηγεί ο καθηγητής Ristow.

Συνεχίζει λέγοντας ότι τα ευρήματα αυτής της μελέτης μεταφράζονται καλά στους ανθρώπους. Οι βασικές βιοχημικές διεργασίες με τις οποίες οι οργανισμοί εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου διατηρούνται στην εξελικτική ιστορία και υπάρχουν σε οτιδήποτε, από τη μονοκύτταρη ζύμη μέχρι τον άνθρωπο.

Πράσινο τσάι ναι, εκχυλίσματα όχι

Ο ίδιος ο Ristow πίνει πράσινο τσάι κάθε μέρα, μια πρακτική που συνιστά. Αλλά συμβουλεύει να μην παίρνετε εκχυλίσματα ή συμπυκνώματα πράσινου τσαγιού. “Από μια ορισμένη συγκέντρωση και πάνω, οι κατεχίνες γίνονται τοξικές”, λέει. Οι υψηλές δόσεις κατεχινών αναστέλλουν τα μιτοχόνδρια σε τέτοιο βαθμό που επέρχεται κυτταρικός θάνατος, κάτι που μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο στο ήπαρ. Όποιος καταναλώνει αυτές τις πολυφαινόλες σε υπερβολικές δόσεις κινδυνεύει να βλάψει τα όργανά του.

Αν και οι περισσότερες κατεχίνες στο πράσινο τσάι βρίσκονται στις ιαπωνικές ποικιλίες του φυτού, άλλα πράσινα τσάγια περιέχουν επίσης επαρκείς ποσότητες από αυτές τις πολυφαινόλες. Το μαύρο τσάι, από την άλλη πλευρά, περιέχει πολύ χαμηλότερο επίπεδο κατεχινών, καθώς αυτές καταστρέφονται σε μεγάλο βαθμό από τη διαδικασία της ζύμωσης. “Γι’ αυτό το πράσινο τσάι είναι προτιμότερο από το μαύρο”, λέει ο καθηγητής Ristow.