Σταν Λόρελ: Ο διάσημος Λιγνός που “έτρεμε” ακόμα και ο Τσάρλι Τσάπλιν

Οι Χοντρός-Λιγνός παραμένουν ακόμα και σήμερα ένα από τα καλύτερα κωμικά ντουέτα που πέρασαν ποτέ από τον χώρο της έβδομης τέχνης.

Το ενθουσιώδες και αθώο φυλλαράκι Σταν στον τυφώνα που λεγόταν Χάρντι σφράγισε τα χρονικά του γέλιου με τη χαρακτηριστική βρετανική προφορά του και τις ακόμα χαρακτηριστικότερες γκάφες του.

Γεννημένος ως Στάνλεϊ Τζέφερσον, ο λεπτοκαμωμένος βρετανός κωμικός κατάφερε να ξεχωρίσει ήδη από τις πρώτες του στιγμές στη showbiz, όπως ήξερε εξάλλου καλά ένας βρετανός συνάδελφός του που έμελλε να τον κοπιάρει χωρίς έλεος και ντροπή: μιλάμε φυσικά για την κωμική διάνοια Τσάρλι Τσάπλιν!

Μια από τις πιο ιδιαίτερες πλευρές της προσωπικότητας του Σταν ήταν η μεγαλόκαρδη σχέση που διατηρούσε με τον Τσάπλιν. Ο Λόρελ ήξερε καλά πως ο «Σαρλό» τον είχε κλέψει, κοπιάρει, χλευάσει δημοσίως, του είχε αρπάξει δουλειές και πολλά ακόμα, αν και αυτό δεν τον εμπόδισε ποτέ να σταματήσει να θεωρεί τον Τσάπλιν ως «τον μεγαλύτερο όλων».

Οι δημιουργικές περιπέτειές του με τον Τσάπλιν αποκαλύπτουν ακριβώς ποιος ήταν ο λατρεμένος Λιγνός: ένας άνθρωπος που δεν περίμενε ποτέ πολλά από τη ζωή και γι’ αυτό ακριβώς άφησε τη ζωή να τον πάει όπου εκείνη ήθελε. Μπορεί ο Τσάπλιν να δανείστηκε από τον Λιγνό ακόμα και τον χαρακτήρα του αλητάκου με τον οποίο θα γινόταν γνωστός στα πέρατα του κόσμου, ο Λόρελ πήγε ωστόσο παρακάτω και έκανε μια σπουδαία καριέρα παρά τις λογοκλοπές.

Μια καριέρα δίπλα στον καρδιακό του φίλο Όλιβερ Χάρντι, που μόνο ο θάνατος θα μπορούσε τελικά να τους χωρίσει. Στιγμές πριν πεθάνει στο νοσοκομείο, ο πάντα κωμικός Λόρελ γύρισε και είπε στη νοσοκόμα του: «Θα προτιμούσα να κάνω σκι από το να περνάω αυτό». «Κάνετε σκι, κύριε Λόρελ;», τον ρώτησε αθώα αυτή για να εισπράξει την τελευταία αστεία ατάκα που βγήκε από το στόμα του Βρετανού: «Όχι βέβαια, αλλά θα το προτιμούσα όπως κι αν έχει»!

Πρώτα χρόνια

Ο Άρθουρ Στάνλεϊ Τζέφερσον γεννιέται στις 16 Ιουνίου 1890 στο Λανκασάιρ της Αγγλίας ως το δεύτερο από τα πέντε παιδιά ενός μικροθιασάρχη και της ηθοποιού συζύγου του. Οι γονείς του περιόδευαν με την κομπανία τους, κι έτσι ο Στάνλεϊ μεγαλώνει με τους παππούδες του μέχρι την ηλικία των 6 ετών και μετά στέλνεται εσώκλειστος σε διάφορα σχολεία.

Ολοκληρώνοντας κακήν κακώς τη βασική του εκπαίδευση στη Γλασκόβη, θα βρεθεί και πάλι κοντά στον πατέρα του, απασχολούμενος τώρα στο ταμείο της μικρής θεατρικής επιχείρησης που διατηρούσε εκείνος στην πόλη. Το μικρόβιο της υποκριτικής κυλούσε βέβαια στις φλέβες του και στα 16 του θα πάρει την απόφαση να ασχοληθεί με τη showbiz, παρά τις διαταγές του πατέρα του να αφιερωθεί στην παραγωγή και τα οικονομικά του θιάσου.

Ανεβαίνει λοιπόν στη σκηνή και τα πάει πολύ καλά για πρωτόβγαλτος, κερδίζοντας τώρα τα δικά του πενιχρά μεροκάματα: ήδη από το 1907 θα κάνει ένα μικρό ονοματάκι στη βρετανική σκηνή του βοντβίλ και των music halls, έτσι ιδιαίτερος καθώς ήταν. Λίγο αργότερα θα ενταχθεί στον περιοδεύοντα θίασο του Fred Karno (η περίφημη ομάδα Fred Karno’s Barmy Αrmy), όπου θα υπηρετήσει ως αντικαταστάτης του Τσάρλι Τσάπλιν!

Ο Τσάπλιν αναγνώρισε τις απίστευτες δυνατότητες του μικρού και έκανε τα πάντα για να μη χάνει παράσταση, φοβούμενος πως ο Σταν θα του κλέψει τελικά όλη τη δόξα. Ο αντικαταστάτης του Τσάπλιν σπανίως θα παίξει στις πρώτες αυτές στιγμές, καθώς ο Τσάπλιν τον φοβάται. Όπως είπαμε βέβαια, αυτό δεν τον εμπόδισε από το να κοπιάρει αβέρτα τα κωμικά νούμερα του μικρού με τον αλητάκο με τα παλιόρουχα που είχε σκαρώσει: ο «Σαρλό» βασιζόταν εν πολλοίς στα σκηνικά καμώματα του Τζέφερσον! Την ίδια εποχή, καθώς θεωρούσε το επίθετό του εντελώς ακατάλληλο για καριέρα στο θέαμα, ενστερνίζεται την πρόταση μιας φίλης ηθοποιού και το αλλάζει σε «Λόρελ» («δάφνη» στα αγγλικά).

Το 1910 το μπουλούκι του Karno, αφού όργωσε με μεγάλη επιτυχία όλη τη Βρετανία, μεταφέρει το σόου στην Αμερική. Σταθερά αντικαταστάτης του Τσάπλιν, αποφασίζει με μια σειρά ακόμα από μικρούς και άσημους ηθοποιούς να εγκαταλείψουν τον θίασο και να προσπαθήσουν να τα καταφέρουν μονάχοι τους στο άγνωστο καλλιτεχνικό τοπίο του Νέου Κόσμου. Ο Σταν γράφει μόνος του μια πληθώρα από κωμικά νούμερα και εντάσσεται στον νέο και ερασιτεχνικό θίασο, οργώνοντας τώρα τις ΗΠΑ…

Ο Λιγνός γνωρίζει τον Χοντρό

Μέχρι το 1917, ο αχτύπητος Βρετανός ήταν πια σταθερά στο αμερικανικό βοντβίλ, όταν και έκανε το πέρασμα στο σινεμά ως καρικατούρα απροσάρμοστου ανθρώπου που μπλέκει με τα καμώματά του τους φίλους του σε απίστευτες περιπέτειες. Το ντεμπούτο του θα γίνει το 1917 με το «Nuts in May» και το μεροκάματό του θα γίνει πολλαπλάσιο από τη θεατρική του καριέρα, μεταπηδά έτσι αμέσως στα ταινιάκια του αμερικανικού βωβού κινηματογράφου και τα κάνει με το τσουβάλι!

Σε ένα από τα αυτά τα θεότρελα φιλμ των αρχών της δεκαετίας του 1920 θα εμφανιστεί εντελώς από σπόντα δίπλα στον αμερικανό Όλιβερ Χάρντι, αν και αυτό θα είναι για την ώρα όλο. Οι δυο τους δεν θα ξανασυναντηθούν καλλιτεχνικά πριν από το 1926.

Ο Σταν Λόρελ ήταν ένα από τα καλά χαρτιά του χολιγουντιανού στούντιο της Universal και είχε κάνει ένα καλό ονοματάκι στο εσωτερικό της αμερικανικής κινηματογραφίας, αν και στην αναδιοργάνωση της εταιρίας το συμβόλαιό του δεν ανανεώθηκε. Τότε ήταν που θα αναγκαστεί να επιστρέψει στο θέατρο και τις περιοδείες, σκαρώνοντας νέα νούμερα αλλά και κωμικούς τύπους, τόσο για τον ίδιο όσο και για άλλους κωμικούς επί πληρωμή. Ο Σταν έγραφε σαν τρελός, έπαιζε και σκηνοθετούσε μάλιστα πολλά από τα σκετς στους θιάσους όπου έπαιρνε μέρος, αν και ήθελε διακαώς να επιστρέψει στη μεγάλη οθόνη. Μια ευκαιρία που του έδωσε τελικά ο μικρός ακόμα αλλά δραστήριος παραγωγός Χαλ Ρόουτς το 1925.

Ο Ρόουτς τον προσέλαβε βέβαια ως σεναριογράφο και σκηνοθέτη των σύντομης διάρκειας βωβών ταινιών του και ο Σταν έπρεπε να περάσει πολλά για να πειστεί ο παραγωγός να τον αφήσει να περάσει και πάλι μπροστά από την κινηματογραφική μηχανή. Και όταν αυτό συμβαίνει, γίνεται και πάλι δίπλα στον Χάρντι! Πάλι από καθαρή τύχη, καθώς οι περιπέτειες του Όλι τον είχαν φέρει στο κατώφλι του Ρόουτς το 1926.

Τώρα όμως όλοι αναγνώρισαν τη χημεία των δύο ηθοποιών και τη χαρακτηριστική αντίθεση που δημιουργούσαν οι κορμοστασιές τους. Οι δυο τους εξάλλου διατηρούσαν προσωπικές σχέσεις και ο Σταν είχε υπογράψει σκηνοθετικά αρκετά από τα 40 ταινιάκια που είχε ήδη στο ενεργητικό του ο Όλι…

Χοντρός-Λιγνός

Ό,τι ακολούθησε, είναι η ιστορία του σινεμά με σάρκα και οστά! Κι αυτό γιατί το ανεπανάληπτο κωμικό δίδυμο θα πρωταγωνιστήσει σε περισσότερα από πενήντα ταινιάκια στη δεκαετία του 1930 και τις αρχές του 1940, την ίδια ώρα που το «Μουσικό Κουτί» τους του 1932 θα αποσπάσει Όσκαρ μικρού μήκους!

Ο Λόρελ ήταν ο δημιουργικός εγκέφαλος του ντουέτου, καθώς έγραφε τα σενάρια, σκηνοθετούσε και πρωταγωνιστούσε κιόλας, αν και αυτό θα του έφερνε συνεχείς καυγάδες με τον Ρόουτς. Ο Σταν ήθελε διακαώς ακριβότερες παραγωγές και πιο προσεγμένες δουλειές, ενώ ο Ρόουτς ήταν ικανοποιημένος με τις χαμηλού προϋπολογισμού ξεπέτες του, που του απέφεραν τεράστια κέρδη.

Ο Λιγνός πέτυχε μια σειρά από νίκες κόντρα στην παροιμιώδη τσιγγουνιά του Ρόουτς και έκανε τελικά δυο-τρεις ταινίες όπως τις ήθελε (όπως τα φοβερά «Our Relations» το 1936 και «Way out West» το 1937), αν και το 1940 το δίδυμο θα εγκατέλειπε σύξυλο τον Ρόουτς για να στραφεί σε πιο ποιοτικές παραγωγές.

Μονίμως ανικανοποίητος και διψασμένος για περισσότερο έλεγχο στο τελικό αποτέλεσμα των ταινιών του, ο Σταν θα πάρει παραμάσχαλα τον Όλι και θα περάσουν τόσο από τη Fox όσο και την MGM, αν και αυτό που λαχταρούσε δεν θα το έβρισκε ποτέ. Και μάλιστα σύντομα θα αναπολούσε τον Χαλ Ρόουτς, τόσο χάλια έμελλε να είναι τα πράγματα για τον Χοντρό-Λιγνό στα μεγάλα χολιγουντιανά στούντιο σε επίπεδο σεβασμού και τελικού αποτελέσματος, κάτι που επηρέασε αναγκαστικά και τη δουλειά τους.

Κι έτσι ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1940, το δίδυμο άρχισε να περιοδεύει εκτεταμένα σε ΗΠΑ και Αγγλία, επιστρέφοντας συχνά-πυκνά στη μεγάλη οθόνη, στην οποία δεν είχε βέβαια την ίδια επιτυχία πια, καθώς δεν άφηναν τον Λιγνό να κάνει το one man show του, τόσο μπροστά όσο κυρίως πίσω από τις κάμερες.

Οι δυο τους μεταπήδησαν μάλιστα χωρίς κανένα πρόβλημα στην ομιλούσα εποχή του σινεμά (μετά το 1927 δηλαδή), καθώς τίποτα δεν φαινόταν ικανό να ανακόψει την κωμική ορμή τους. Δυο φίλοι, τόσο εντός όσο και εκτός σκηνής, με αιχμή του δόρατος την αιώνια αισιοδοξία αλλά και την αμίμητη βλακεία τους, δημιούργησαν την απόλυτη κωμική φόρμουλα της εποχής στη βάση αυτού που όπως το είπε ο ίδιος ο Λόρελ: «δύο μυαλά χωρίς καμία σκέψη». Οι Χοντρός-Λιγνός έλαμψαν στην ομιλούσα εποχή, μέσα από τη φλεγματική βρετανική προφορά του Λιγνού και τη χαρακτηριστική «νότια» λαλιά του Χοντρού, και άφησαν παρακαταθήκη κωμικά διαμάντια όπως τα «Putting Pants on Philip» (1927), «Two Tars» (1928), «Liberty» (1928) και «Big Business» (1929).

Όσο για τον Λόρελ, έκανε πάντα πολλά περισσότερα από το να εμφανίζεται απλώς στην οθόνη, καθώς έγραφε και σκηνοθετούσε τις απαράμιλλες φάρσες του (παρά το γεγονός ότι το όνομά του σπανίως εμφανιζόταν στους τίτλους τέλους). Στον ίδιο χρωστά το σινεμά και μια μακρά σειρά ηχητικών γκαγκς, όπως το τρακάρισμα εκτός οθόνης, καθώς ο Σταν εκμεταλλεύτηκε στην ολότητά της την έλευση του ήχου στον κινηματογράφο.

Σε κείνες μάλιστα τις πρώτες μνημειώδεις και πάντα χοντροκομμένες φαρσοκωμωδίες του διδύμου, όλοι αναγνώριζαν τον Λόρελ ως τον πιο αστείο του ντουέτου, την ίδια ώρα που ο de facto σκηνοθέτης των περιπετειών έδωσε στις ταινίες τους το χαρακτηριστικό ομοιόμορφο στιλ τους.

Η τελευταία τους ταινία ήρθε το 1950 και ήταν η ευρωπαϊκή παραγωγή «Atoll K», αν και το δίδυμο παρέμενε μαζί και δραστήριο μέχρι και τον θάνατο του Όλιβερ Χάρντι τον Αύγουστο του 1957.

Προσωπική ζωή και τελευταία χρόνια

Με περισσότερες από 100 ταινίες στο ενεργητικό τους και έχοντας κάνει εκατομμύρια ανθρώπους να σκάσουν στα γέλια στα μήκη και τα πλάτη του κόσμου, οι Χοντρός-Λιγνός είναι πια παρελθόν. Ο Σταν δεν ξεπέρασε μάλιστα ποτέ τον θάνατο του εύσωμου κολλητού του, αν και παρέμεινε ενεργός στα υπόλοιπα χρόνια της δικής του ζωής.

Το 1961 τιμήθηκε με Όσκαρ για τη συνολική του προσφορά στο σινεμά, καθώς συμμετείχε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σε 200 κοντά ταινίες…

Ο Λόρελ πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του απαντώντας σε γράμματα θαυμαστών αλλά και στο τηλέφωνο, καθώς παρέμενε διαχρονικά ο μόνος σταρ της Αμερικής που είχε το τηλεφωνικό του νούμερο στον Χρυσό Οδηγό!

Ο κόσμος τρελαινόταν που μπορούσε να τηλεφωνήσει και να συγχαρεί τον παντοτινό Λιγνό του σινεμά. Όσο για τις τόσες και τόσες προτάσεις που του έγιναν για να παίξει στη μεγάλη οθόνη, αρνιόταν συνεχώς καθώς του φαινόταν αδιανόητο να παίξει χωρίς τον εκλιπόντα Χοντρό.

Στην προσωπική του ζωή, ο Λιγνός είχε αμέτρητες ερωμένες και πέρασε τελικά τα σκαλιά της εκκλησίας έξι φορές, αν και με πέντε συζύγους. Κι αυτό γιατί με μία τα πέρασε για δεύτερη φορά! Ο πλούσιος ερωτικός του βίος απέδωσε δύο παιδιά, αν και το δεύτερο πέθανε σε τρυφερή ηλικία.

Ο σπουδαίος και πολυτάλαντος κωμικός άφησε την τελευταία του πνοή στις 23 Φεβρουαρίου 1965 στο νοσοκομείο, τέσσερις μέρες μετά το έμφραγμα που υπέστη. Στην κηδεία του έκλεψαν όλοι, ακόμα και ο καλός του φίλος Μπάστερ Κίτον…

Ο Λου Κοστέλο, του άλλου κωμικού διδύμου Άμποτ και Κοστέλο, είπε κάποτε για τον Σταν και τον Όλι ότι «ήταν η πιο αστεία κωμική ομάδα όλων των εποχών». Οι περισσότεροι κριτικοί κινηματογράφου αλλά και ακαδημαϊκοί έχουν συμφωνήσει τελικά με τον χαρακτηρισμό…