Τεστ PSA: Ο λόγος που πρέπει να το κάνουν όλοι οι άνδρες άνω των 50 ετών

Το τεστ ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) είναι μια εξέταση αίματος που μετρά το επίπεδο του ειδικού προστατικού αντιγόνου, μιας πρωτεΐνης που παράγεται τόσο από φυσιολογικά όσο και από καρκινικά κύτταρα του προστάτη.

Μια αυξημένη τιμή PSA μπορεί να είναι προειδοποιητικό σημάδι καρκίνου του προστάτη, αλλά μπορεί επίσης να υποδεικνύει μη καρκινικές καταστάσεις.

• Φυσιολογικά επίπεδα PSA: Γενικά κάτω από 4 ng/mL, αν και αυτό δεν είναι απόλυτο καθώς επηρεάζεται από την ηλικία.
• Αυξημένο PSA: Μπορεί να υποδηλώνει καρκίνο του προστάτη, καλοήθη υπερπλασία του προστάτη (BPH) ή προστατίτιδα.
• Παρακολούθηση τάσεων: Οι γιατροί συχνά παρακολουθούν τις αλλαγές στο PSA με την πάροδο του χρόνου, αντί να βασίζονται σε ένα μόνο αποτέλεσμα.

Πότε πρέπει οι άνδρες να κάνουν εξέταση PSA;

Οι οδηγίες ποικίλλουν, αλλά οι περισσότεροι ειδικοί συνιστούν την συμβουλευτική ενός άνδρα με τον γιατρό του και τον συνυπολογισμό ηλικίας και ειδικών παραγόντων κινδύνου:

• Ηλικία 50+: Από τα 50 και μετά οι περισσότεροι άνδρες θα πρέπει να αρχίσουν να συζητούν την εξέταση PSA.
• Ηλικία 45+: Συνιστάται για άνδρες υψηλότερου κινδύνου (Αφροαμερικανοί άνδρες ή άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη).
• Ηλικία 40+: Εξετάζεται ως επιλογή για άνδρες με πολλά μέλη της οικογένειας που έχουν διαγνωστεί σε νεαρή ηλικία.

Η απόφαση θα πρέπει να σταθμίζει τα πιθανά οφέλη έναντι κινδύνων, όπως η υπερδιάγνωση και οι περιττές βιοψίες.

Εκτός από καρκίνο προστάτη, ποιες παθήσεις μπορούν να προκαλέσουν υψηλά επίπεδα PSA;

Δεν σημαίνει πάντα ότι τα αυξημένα επίπεδα PSA υποδεικνύουν καρκίνο. Αρκετές καλοήθεις παθήσεις μπορούν επίσης να αυξήσουν το PSA, όπως:

• Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη (BPH): Μη καρκινική διόγκωση του προστάτη που είναι συχνή με την ηλικία.
• Προστατίτιδα: Φλεγμονή ή λοίμωξη του προστάτη.
• Ουρολοίμωξη: Μπορεί να αυξήσει προσωρινά το PSA.
• Πρόσφατη εκσπερμάτιση, έντονη άσκηση ή ιατρικές επεμβάσεις: Μπορεί να αυξήσει παροδικά το PSA.

Οι γιατροί συχνά επαναλαμβάνουν το τεστ, για να επιβεβαιώσουν τα αποτελέσματα πριν προτείνουν περαιτέρω βήματα.

Πόσο ακριβές είναι το τεστ PSA για την ανίχνευση καρκίνου του προστάτη;

Το τεστ PSA είναι χρήσιμο αλλά όχι οριστικό. Μειώνει τους θανάτους από καρκίνο του προστάτη, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε ψευδώς θετικά αποτελέσματα και υπερβολική/αχρείαστη θεραπεία.

• Ψευδώς θετικά: Αυξημένο PSA χωρίς καρκίνο (συχνό).
• Ψευδώς αρνητικά: Φυσιολογικό PSA παρά την ύπαρξη καρκίνου του προστάτη.
• Διαγνωστική παρακολούθηση: Βιοψία, μαγνητική τομογραφία ή πρόσθετοι βιοδείκτες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για επιβεβαίωση.

Γι’ αυτό οι περισσότερες οδηγίες συνιστούν τον συνδυασμό του τεστ PSA με δακτυλική εξέταση (DRE) και εξατομικευμένη αξιολόγηση κινδύνου.

Τι συμβαίνει εάν τα επίπεδα PSA είναι υψηλά;

Εάν το PSA είναι αυξημένο, τα επόμενα βήματα εξαρτώνται από το πλαίσιο του αποτελέσματος.

• Επανάληψη του τεστ PSA: Για επιβεβαίωση και αποκλεισμό προσωρινών αυξήσεων.
• Δακτυλική εξέταση (DRE): Για έλεγχο για όγκους ή ανωμαλίες.
• Μαγνητική τομογραφία (MRI): Μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό ύποπτων περιοχών.
• Βιοψία προστάτη: Ο οριστικός τρόπος διάγνωσης του καρκίνου.

Οι γιατροί αξιολογούν επίσης την ταχύτητα PSA (ρυθμός μεταβολής) και την πυκνότητα PSA (PSA σε σχέση με το μέγεθος του προστάτη) για καλύτερη ερμηνεία.

Πώς μπορούν οι άνδρες να μειώσουν τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη και αύξησης του PSA;

Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να μην μειώσουν άμεσα το PSA, αλλά μπορούν να βελτιώσουν την υγεία του προστάτη και τη συνολική υγεία.

• Τηρήστε μια πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και υγιή λίπη διατροφή.
• Περιορίστε τα κόκκινα και επεξεργασμένα κρέατα.
• Ασκηθείτε τακτικά και διατηρήστε ένα υγιές βάρος.
• Αποφύγετε το κάπνισμα και την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.

Συζητήστε τυχόν λήψη συμπληρωμάτων με έναν γιατρό, καθώς ορισμένα μπορεί να επηρεάσουν ψευδώς τα επίπεδα PSA.

Συχνές Ερωτήσεις

Είναι επώδυνη η εξέταση PSA;

Όχι. Απαιτεί μόνο μια τυπική αιμοληψία, συνήθως από το χέρι.

Μπορεί ένας άνδρας με φυσιολογικό PSA να έχει καρκίνο του προστάτη;

Δυστυχώς, ναι. Αν και είναι λιγότερο πιθανό, ορισμένοι επιθετικοί καρκίνοι δεν αυξάνουν σημαντικά το PSA, γι’ αυτό και οι τακτικοί ιατρικοί έλεγχοι παραμένουν σημαντικοί.

Πόσο συχνά πρέπει οι άνδρες να επαναλαμβάνουν την εξέταση PSA;

Για τους άνδρες μεσαίου κινδύνου με φυσιολογικά επίπεδα, κάθε 1-2 χρόνια είναι το σύνηθες. Οι άνδρες υψηλού κινδύνου μπορεί να χρειάζονται ετήσιο έλεγχο.

Απαιτείται βιοψία για όλα τα αυξημένα αποτελέσματα PSA;

Όχι. Πολλοί γιατροί επαναλαμβάνουν την εξέταση, ελέγχουν για άλλες αιτίες ή παραγγέλνουν απεικονιστικές εξετάσεις πριν συστήσουν βιοψία.